مبانی نظری نقش دوستان خوب در زندگی دنیوی و اخروی انسان از منظر قرآن وروایات

مبانی نظری نقش دوستان خوب در زندگی دنیوی و اخروی انسان از منظر قرآن وروایات

مشخصات محصول:
توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

خلاصه ای از کار:

نقش دوستان خوب در زندگی دنیوی و اخروی انسان از منظر قرآن وروایات

مقدمه:

آدمی در دوره های مختلف زندگی اش، از کودکی و جوانی تا دوران کهولت و پیری، همواره نیازمند دوستانی شفیق است تا در شادی و غم، شریک وغم خوار او باشند؛ زیرا او به تنهایی قادر نیست از سختی های زندگی رهایی یابد و برای چیره شدن بر مشکلات، ناگزیراست دوستانی داشته باشد. دوست خوب، جوان را از تنهایی می رهاند و پیر را هنگامی که نیازمند پرستاری و مراقبت است، یار و همراه می شود،همان گونه که هرچه شب تاریک تر باشد، نیاز به چراغ بیشتراست، آدمی نیز هرچه گرفتارتر باشد، به دوستان خوب نیازمندتر است و ارزش آنها را بهتر می فهمد؛ چراکه ارزش چراغ، در شب های تار بیشتر از شب های مهتابی است.

-آثار هم نشینی با نیکان:

خداوند متعال در قرآن مجید می فرماید: وَاصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الّذینَ یَدْعونَ رَبَّهُمْ بِالغَدوةِ وَالْعَشِیِّ یُریدونَ وجَهُه ولا تَعْدُ عَیْناکَ عَنْهُمْ تُریدُ زینَةَّ الحَیوةِ الدُّنیا وَلا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا  و  اتَّبَعَ هَوایَهُ وَ کانَ أَهْرَهُ فُرُطاً (کهف:28) ؛ با کسانی باش که پروردگار خود را صبح و عصر می خوانند و تنها رضای   او را می طلبند و هرگز به خاطر زیورهای دنیا، چشمان خود را از آنها برمگیر و از کسانی که قلب شان را از یاد خدا غافل ساختیم، اطاعت مکن؛ همان ها که از هوای نفس پیروی کردندکارهایشان افراطی است.

حضرت علی علیه السلام نیز دل سوزانه هشدار می دهد: عَلَیْکَ بِاخِوانِ الصِّدْقِ فَأَکْثِرِ مِنْ اکْتسابِ هِم فَاِنَّهُمْ عُدَّةٌ عِنْدَ الرِّخا وَ جُنَّةٌ عِنْدَ الْبَلا. بر شما باد به دوستان راست گو و درست کردار. پس زیاد کن کسب چنین دوستی؛ زیرا چنین دوستانی کمک کار در زمان آسایش و سپر در هنگام بلا هستند.(نهج البلاغه،170).

......................

- از منظر قران دوستان خوب کسانی هستند که خداوند آن­ها را دوست دارد: در اینجا  به آیاتی در این مورد اشاره می نماییم:

1- انبیاء ، شهداء ، صدّیقان ( راستگویان در عمل و گفتار ) و صالحان:  وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقاً (نساء:96)؛ و آنان که اطاعت خدا و رسول کنند البته با کسانی که خدا به آنها لطف فرموده یعنی با پیغمبران و صدّیقان و شهیدان و نیکوکاران محشور خواهند شد ، و اینان نیکو رفیقانی هستند.

..................

2-پرهیزگاران:

..................

3-نیکوکاران:

................

4-شکیبایان:

....................

5-توکل کنندگان به خدا:

.................

6-عدالت پیشگان:

.................

- نقش دوست در سرنوشت انسان:

...................

- اهمیّت دوست خوب

عقل سلیم حکم می کند که دوستی با نیکان و افرادی که دارای صفات حمیده هستند، خوب و پسندیده است و دوستی با افرادی که دارای رذائل و انحراف اخلاقی هستند، ناپسند و مایه سرزنش آدمی میباشد. امیرالمومنین(ع) فرموده است: «صاحب السوء قطعۀ من النار» : دوست بد، پارهای از آتش است (تمیمی آمدی، 1366 :531) و یا رسول خدا(ص) می فرمایند: «ألرَّجُل عَلَی دین خَلیلِهِ فَلیَنظُر أحَدُکُم مَن یُخالِلُ.»: انسان بر دین دوستش است؛ پس هر یک از شما بنگرد که با چه کسی دوستی می کند (پاینده،1382: 507). امام علی(ع) می فرماید: «الصاحب کالرقعه فاتخذ مشاکلاً» ؛ دوست همانند وصله است، پس آن را همانند خود برگزین. (تمیمی آمدی، 1366: 423). بر اساس آنچه که از معصومین(ع) بیان شد، انسان باید در انتخاب دوست و یار و رفیق خود با کمال دقت رفتار نموده و جانب احتیاط را رعایت کند تا در قیامت ندای یَا وَیْلَتَى لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلًا(فرقان:28)؛ ای کاش فلان شخص را دوست خود نمی گرفتم سر ندهد.

..................

- سیمای دوست:

..................

- نوع رفتار با دوست از نظر قرآن وسنّت

..................

آثار منفی دوستان بد از دیدگاه قرآن و روایات

..................

-اوصاف دوستان ناشایست :

..................

1-    فساد کنندگان:

..................

2-خیانتکارن:

...........................

3-گردنکشان.................

...................

4-اسراف کنندگان:

..................

- از منظر روایات و احادیث :

1- امام سجاد علیه السلام به فرزند گرامی شان، امام باقر علیه السلام فرمودند:

پنج کس را در نظر داشته باش و با آن ها همراه و هم صحبت و رفیق راه مشو. من گفتم: پدر جان آنها چه کسانند؟ فرمود:

بپرهیز از همراهی و رفاقت با دروغگو؛ زیرا او به منزله سرابی است که دور را به تو نزدیک و نزدیک را از تو دور سازد؛

و بپرهیز از رفاقت با فاسق؛ زیرا او تو را بفروشد به لقمه ای از خوراکی یا کمتر از آن؛

و بپرهیز از رفاقت با بخیل؛ زیرا او تو را محروم می کند از مالش در وقتی که تو نهایت احتیاج را به او داری؛

و بپرهیز از رفاقت با احمق؛ زیرا او می خواهد به تو سود رساند (ولی به واسطه حماقتش) به تو زیان می رساند؛

و بپرهیز از رفاقت با کسی که قطع پیوند خویشاوندی کرده است زیرا من یافتم او را که در سه جای قرآن از رحمت خداوند به دور شمرده شده است (فیض کاشانی،1383: 320).

....................

...................

.................

12-  سخن چین:

 امام صادق(ع) فرمود: احذر من النّاس ثلاثة: الخائن و الظّلوم و النّمّام لانّ من خان لک و من ظلم لک سیظلمک و من نمّ الیک سینمّ علیک، از سه گروه از مردم دوری کن، خائن، ستمگر و سخن چین؛ زیرا کسی که به نفع تو خیانت کند و به سود تو ستم روا دارد، به زودی در حق تو (نیز) ستم می‏کند و فردی که به سود تو سخن چینی نماید، به زودی علیه تو سخن چینی خواهد کرد (الحرانی، 1394: 316).

...................

- نتیجه دوستی های  نامناسب در قرآن:

در این بخش خطرات و زیانهای دوستی، با رفیقان نامناسب را از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار می‏دهیم.

1. حسرت ابدی:

«عقبه» و «ابی» با هم رفیق بودند. عقبه به حج مشرف شد و پس از بازگشت با دعوت پیامبر(ص) برای ولیمه حج خویش، اسلام اختیار کرد، ولی رفیقش ابی او را ملامت و تحریک نمود تا از اسلام برگردد. او نیز سخن رفیقش را پذیرفت و با اهانت به پیامبر اکرم(ص) از دین اسلام برگشت و مرتد شدو سرانجام در جنگ بدر کشته شد.(نهج البلاغه،634).

......................

-دوستی با چه کسانی حرام است؟

خداوند متعال در قرآن کریم و نیز اهل البیت (ع) افرادی را که دوستی با آنها مکروه، مستحب و واجب است مشخص نموده اند. در این اینجا فقط افرادی را معرّفی می کنیم، که دوستی با آنها حرام است:
الف- دشمنان خداوند متعال:

در این مورد، خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: لَا تَجِدُ قَوْمًا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءهُمْ أَوْ أَبْنَاءهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ (مجادله: 22)؛ برای مؤمنان فرقی نمیکند که دشمنان خداوند، آباء و اجداد، فرزندان یا برادران و یا اقوام و عشیره آنها باشد؛ آنها با دشمنان خدا دوستی ندارند.

...................

- تبدیل دوستی باطل در قیامت به دشمنی:

الف- الْأَخِلَّاءُ یَوْمَئذِ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِین(زخرف:67)؛ دوستان در آن روز دشمن یکدیگرند، مگر پرهیزگاران!

ب- وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى‏ یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلاً (فرقان:27)؛ و روزى كه ستمكار (مشرك) دو دست خود را (از روى حسرت) به دندان مى‏گزد و مى‏گوید: اى كاش با پیامبر همراه مى‏شدم. یا وَیْلَتى‏ لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلاً (فرقان:28) ؛  ای وای بر من کاش فلانی را دوست نمی گرفتم لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِی وَ كانَ الشَّیْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولاً(فرقان:29)؛ رفیق من بعد از آنکه حق از طرف خدا برای من آمد مرا گمراه ساخت و شیطان هنگام امید انسان را رها می سازد.

.....................

- شرایط دوستی:

پایدارماندن نهال دوستی و رشد و نمو آن، در گرو رعایت برخی شرایط از طرف دوستان است. رعایت نکردن این شرایط، باعث خشکیدن این نهال یا رشد نکردن آن می شود. امام صادق(ع) شرایط دوستی را چنین بیان می فرماید:

نخستین شرط دوستی آن است که باطن و ظاهرش برای تو یکی باشد. دومین شرط این است که زینت و آبروی تو را زینت و آبروی خود بداند و عیب و زشتی تو را عیب و زشتی خود ببیند. سوم این است که مقام و مال، وضع برخورد او را نسبت به تو تغییر ندهد. چهارم این است که آنچه را در قدرت دارد، از تو مضایقه نکند و پنجم که جامع همه این صفات است آن است که تو را به هنگام پشت کردن روزگار رها نکند ( محمدی ری شهری،1362: 192).

........................

منابع و ماخذ :

1. قرآن کریم .(1387)، ترجمه مكارم شیرازی ، ناصر ، چاپ اول ، قم، نشرتابان.

2. ابن منظور، جمال الدین محمد ابن مکرم. (1387)، لسان العرب، قم، انتشارات دارالمعارف.

3. اراکی، مجتبی (1403 ه ق)، عوالی اللالی، قم، انتشارات سیدالشهداء.

4. بابایی، پرویز (1381)، دیوان حکیم سنایی غزنویی، تهران، نشر آزادمهر.

......................

.................